Wypalenie zawodowe niestety jest dość powszechnym zjawiskiem. Problem ten może dotknąć każdego, niezależnie od tego, jak długo pracuje w danej branży, a także jakie stanowisko zajmuje. Jego symptomy w takim samym stopniu odczuwają zarówno kobiety, jak i mężczyźni, niezależnie ich wieku czy rodzaju wykonywanej pracy. Szacuje się, że w Polsce wypalenia zawodowego doświadcza około 25 do 30% pracowników w ciągu roku i ma ono negatywny wpływ zarówno na kondycję psychiczną, jak i fizyczną, a także życie zawodowe i prywatne takich osób. Sprawdź, czym jest wypalenie zawodowe i jak sobie z nim radzić.
Czym jest syndrom wypalenia zawodowego?
Wypalenie zawodowe to stan emocjonalny, który często pojawia się w odpowiedzi na długotrwały stres związany z pracą. Zjawisko to zostało po raz pierwszy opisane w latach 70. ubiegłego wieku, lecz oczywiście występowało już znacznie wcześniej. Obecnie jednak wzrost występowania syndromu wypalenia zawodowego jest przede wszystkim wynikiem przemian cywilizacyjnych. Bardzo często dotyczy osób zbyt mocno zaangażowanych w pracę, dla których staje się ona jednym z najważniejszych wyznaczników zadowolenia z życia. Wypalenie zawodowe to stan dość złożony, który obejmuje kilka komponentów.
Może Cię zainteresować: Czy można dostać L4 na wypalenie zawodowe?
Jakie są komponenty wypalenia zawodowego?
Zespół wypalenia zawodowego to stan psychologiczny wskutek którego praca, która do tej pory sprawiała nam satysfakcję, staje się źródłem wyczerpania emocjonalnego i fizycznego. Według Christiny Maslach wypalenie obejmuje trzy komponenty:
- wyczerpanie emocjonalne – objawia się ono zmiennością nastrojów, przemęczeniem, przeciążeniem, chronicznym zmęczeniem, poczuciem nadmiernego obciążenia emocjonalnego na wielu płaszczyznach życia,
- depersonalizację – objawia się utratą wrażliwości wobec innych, negatywnym nastawieniem pracownika do współpracowników czy klientów, konfliktowością i problemami z komunikacją interpersonalną,
- obniżone poczucie osobistych osiągnięć – wyraża się ono między innymi brakiem wiary w swoje możliwości i kompetencje. Wskutek takich odczuć pracownik nie jest zadowolony ze swojej pracy i efektywności. Czuje się niekompetentny i może nie radzić sobie z problemami, czy wyznaczonymi mu zadaniami.
Jacy pracownicy są szczególnie narażeni na wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe może pojawić się u każdej grupy pracowników. Jednak obserwacje specjalistów zajmujących się tym tematem dowodzą, że syndrom ten szczególnie często występuje u osób, które w swojej pracy muszą być bardzo zaangażowane w relacje z drugim człowiekiem i codziennie konfrontują się z bardzo silnymi emocjami lub ponoszą odpowiedzialność za kogoś. Z tego powodu najbardziej narażeni na wypalenie zawodowe są przedstawiciele zawodów takich jak:
- lekarz,
- pielęgniarka,
- ratownik medyczny,
- strażak,
- policjant,
- prokurator,
- kurator,
- pracownik socjalny,
- nauczyciel,
- psycholog,
- pedagog.
W tych zawodach każdego dnia ich przedstawicielom towarzyszą emocje takie jak empatia, współczucie czy poczucie niesprawiedliwości, a dodatkowo przewlekły stres. To sprawia, że są szczególnie narażeni na obciążenia psychiczne spowodowane spoczywającą na nich odpowiedzialnością, przez co odczuwają coraz większe zmęczenie zarówno psychiczne, jak i fizyczne.
Etapy wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe jest zjawiskiem dość powszechnym, a ryzyko jego wystąpienia uzależnione jest nie tylko od stanowiska, jakie piastujemy, ale także tego, jaki mamy poziom odporności na stres oraz czy mimo satysfakcji z pracy, dbamy o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne również poza nią. Wypalenie zawodowe dotyka wiele osób. Dlatego warto wiedzieć, jak rozpoznać pierwsze objawy tego symptomu, by nie dopuścić do jego rozwoju. Zazwyczaj wypalenie zawodowe obejmuje następujące etapy:
- entuzjazm – praca wówczas staje się najważniejsze rzeczą w naszym życiu, motywuje nas do działania i funkcjonujemy głównie po to, by każdego dnia wykonywać swoje obowiązki służbowe,
- stagnacja – zaczynamy być zmęczeni pracą, która do tej pory sprawiała nam dużo satysfakcji i motywowała do działania. Nie przykładamy się już tak do wykonywanych obowiązków,
- frustracja – na tym etapie nie tylko nie czerpiemy satysfakcji z pracy ale dodatkowo zaczyna nas ona denerwować. Towarzyszą nam wówczas takie uczucie jak złość, poczucie bezradności i narastająca niechęć do współpracowników i miejsca pracy,
- apatia – to już ostatni etap wypalenia zawodowego, w którym czujemy się zmęczeni i zrezygnowani. Jesteśmy obojętni na wszystko, ponieważ doszło u nas do wypalenia zawodowego.
Szukasz nowej pracy? Sprawdź te portale z ofertami pracy.
Objawy wypalenia zawodowego
Długotrwałe przeciążenie obowiązkami I chroniczny stres, mogą skutkować tym, że pojawią się u nas symptomy wypalenia zawodowego. Mimo zmian, wypalenie zawodowe nadal nie jest jeszcze uznawane za chorobę w Polsce, jednak ma się to zmienić, dzięki czemu wypalony pracownik będzie mógł otrzymać zwolnienie lekarskie.
Mimo że Światowa Organizacja Zdrowia już w 2019 roku oficjalnie zatwierdziła wypalenie zawodowe jako jednostkę chorobową i wpisała do Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-11 to w Polsce wciąż trwają prace nad tym, by osoby zmagające się z objawami tej choroby, mogły otrzymać zwolnienie lekarskie na wypalenie zawodowe. Dzięki temu, że lekarz będzie mógł wystawić L4 na wypalenie zawodowe, pracownik będzie mógł udać się na dłuższy urlop, zrelaksować się i zadbać o swoje zdrowie fizyczne i psychiczne. Jakie są jednak objawy wypalenia zawodowego? Dzielimy je na fizyczne i psychiczne. Wśród nich można wymienić między innymi:
- chroniczne zmęczenie,
- wyczerpanie emocjonalne i fizyczne,
- brak energii,
- znużenie,
- utratę wiary we własne możliwości,
- wahania nastroju i problemy emocjonalne,
- brak satysfakcji z pracy,
- unikanie kontaktu z innymi ludźmi,
- konflikty ze współpracownikami,
- niechęć do pracy,
- brak wiary w siebie,
- obniżona samoocena i poczucie własnej wartości,
- spadek kreatywności,
- problemy z koncentracją,
- zaburzenia snu,
- zmniejszenie odporności,
- skłonność do sięgania po używki.
Wśród objawów somatycznych wypalenia zawodowego można wymienić złe samopoczucie, kołatanie serca, napięciowe bóle głowy i pleców, podwyższone ciśnienie czy bóle mięśni.
Może Cię zainteresować: https://milionkobiet.pl/quiet-quitting-co-to-i-jak-to-wplywa-na-twoja-kariere/
Przyczyny wypalenia zawodowego
Żeby poradzić sobie z wypaleniem, warto wcześniej poznać przyczynę tego stanu. Dolegliwości tej sprzyjają czynniki takie jak chroniczny stres, przeciążenie obowiązkami, perfekcjonizm, pracoholizm czy stawianie sobie zbyt wysokich wymagań. Zespół wyczerpania zawodowego często występuje także w sytuacji, kiedy nie umiemy nauczyć się radzenia sobie ze stresem czy w skuteczny sposób się relaksować.
Nierzadko stan ten wywołany jest także konfliktami ze współpracownikami, brakiem wsparcia ze strony przełożonych czy brakiem możliwości rozwoju i awansu, a także niską pensją. Przyczyną wypalenia zawodowego może być również toksyczne szefostwo. Wszystkie te czynniki mogą doprowadzić do wyczerpania psychicznego i fizycznego, przez co będziemy pozbawieni energii do pracy i będzie w nas narastało poczucie pustki, stresu i frustracji.
Jak radzić sobie z wypaleniem zawodowym?
Temat wypalenia zawodowego warto poruszyć z bliską nam osobą lub psychologiem bądź coachem. Jeżeli więc czujemy, że dotyczy nas ta przypadłość i ma ona znaczący wpływ na samopoczucie, nie bójmy się prosić o pomoc. Jeżeli więc frustracja, chroniczny stres i zmęczenie nie mijają po kilku dniach, powinniśmy dowiedzieć się, jak walczyć z wypaleniem zawodowym.
Jak sobie radzić z wypaleniem zawodowym? Należy znaleźć przede wszystkim znaleźć czas na odpoczynek i relaks. W przypadku wypalenia w pracy niezwykle istotne jest znalezienie równowagi między pracą a życiem prywatnym. Czasami, kiedy jest już za późno, by odbudować dobre relacje ze współpracownikami, należy zastanowić się nad zmianą pracy. Warto rozważyć zmianę miejsca pracy zwłaszcza wtedy kiedy jesteśmy sfrustrowani brakiem możliwości awansu czy niskim wynagrodzeniem.
Skutki wypalenia zawodowego
Wypalenie zawodowe to trudny temat. Wiele osób nie wie, jak radzić sobie z trudnymi emocjami, przez co są narażeni na nieprzyjemne skutki tej choroby. Wśród skutków wypalenia zawodowego wymienia się zarówno te dotyczące aspektów psychicznych, jak i fizycznych. Życie w przewlekłym stresie może powodować nie tylko chroniczne zmęczeni, złe samopoczucie czy uczucie pustki, ale także szereg objawów somatycznych, a nawet poważnych chorób.
Wypalenie zawodowe może skutkować więc chronicznymi bólami głowy, mięśni, kołataniami serca czy podwyższonym ciśnieniem. Wśród poważnych dolegliwości, które mogą być wywołane wypaleniem zawodowym wymienia się między innymi depresję, zawał serca, cukrzycę, udar, parestezje, migreny, bezsenność czy otyłość. Dlatego jeżeli mamy poczucie, że dolegliwość ta nas dotyczy, powinniśmy nauczyć się skutecznie radzić sobie z jej objawami, zanim będzie za późno na zmianę.
Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu?
Sposobów radzenia sobie z wypaleniem zawodowym jest wiele. Jeżeli więc już wystąpiły u nas objawy tej choroby, powinniśmy poszukać wsparcia u osoby, która pomoże nam w powrocie do równowagi psychicznej i fizycznej. Leczenie powinno odbywać się pod okiem psychologa, psychiatry lub lekarza rodzinnego, w zależności od tego, z jakimi objawami się zmagamy. Warto również zakomunikować swojemu szefowi o tym, że jest się wypalonym zawodowo. Należy to jednak zrobić umiejętny sposób i w odpowiednim momencie. Zawsze jednak lepiej jest zapobiegać niż leczyć.
Praca jest ważnym aspektem naszego życia. Jednak nie może stać się jego sensem. W zapobieganiu wypaleniu zawodowemu pomaga więc znalezienie odpowiedniego balansu między życiem prywatnym i zawodowym. Powinniśmy znaleźć w ciągu dnia przynajmniej kilka chwil na relaks i odpoczynek. Warto zadbać również o swoją kondycję fizyczną i zacząć ćwiczyć przynajmniej kilka razy w tygodniu. Treningi nie tylko wzmocnią mięśnie i pomogą nam wyszczuplić sylwetkę, ale przede wszystkim pozwolą nam się odstresować, rozluźnić i odpocząć. Warto znaleźć również pasję, którą będziemy realizować poza pracą. W sytuacji kiedy to nie nasz perfekcjonizm czy nadmierne zaangażowanie mogłyby sprzyjać wypaleniu zawodowemu, a złe relacje ze współpracownikami, czy mobbing, lepiej zmienić pracę niż doprowadzić się do złego stanu psychicznego i wypalenia zawodowego.
Przeczytaj też: Czym jest micromanagement i jak przyczynia się do wypalenia zawodowego?
