Asertywność jest sztuką wyznaczania granic i dbania o własne prawa, bez naruszania granic innych osób. Niektórzy rodzą się z taką umiejętnością, wiele osób jednak musi się jej dopiero nauczyć. Asertywność może być cechą nabytą. Warto ją ćwiczyć ze względu na to, że przydaje się nie tylko w życiu zawodowym, ale również prywatnym. Z pewnością spotkamy się z wieloma sytuacjami, kiedy to właśnie dzięki asertywności i umiejętności stawiania granic, uda nam się wyjść z opresji. Asertywność jest szczególnie pożądana na niektórych stanowiskach, ponieważ pozwala na lepszą komunikację, a także unikanie konfliktów. Jest to więc sposób zachowania postrzegany jako pozytywny. Wiele osób jednak nie potrafi w życiu zawodowym stawiać pewnych granic. Jak nauczyć się mówić “nie”, czyli asertywność w pracy.
Czym jest asertywność w pracy?
Asertywność to umiejętność wyrażania swoich potrzeb, uczuć lub opinii w jednoznaczny, a więc jasny sposób, a także egzekwowania swoich praw przy jednoczesnym poszanowaniu granic innych osób. Asertywność w pracy jest również umiejętnością zachowania się z szacunkiem zarówno do siebie, jak i innych osób. Jest to cecha, z którą niektóre osoby się rodzą, jednak w wielu przypadkach wymaga pewnej pracy. Bez wątpienia, asertywność jest umiejętnością zaliczaną do tych pozytywnych ze względu na to, że pomaga radzić sobie lepiej z emocjami, buduje pewność siebie, a także wpływa korzystnie na sposób komunikacji i relacje z innymi ludźmi.
Przez asertywność w pracy rozumiemy więc umiejętność wyznaczania swoich granic. Wiąże się ona jednak również z szanowaniem granic innych pracowników. Dlatego na cechę tą składa się zarówno umiejętność odmowy i argumentacji, dlaczego na coś się nie zgadzamy, ale również wyrażenie zgody na to, by inne osoby w czymś nam pomogły. Pamiętajmy, że jeżeli naszą komunikację poprowadzimy w dobrym tonie i w jasny sposób, wówczas nie zostaniemy odebrani przez współpracowników negatywnie. Wręcz przeciwnie, słuchanie swoich potrzeb i ich wyrażanie taktownie i z szacunkiem do drugiej osoby jest umiejętnością pożądaną przez wielu pracodawców.
Dlaczego asertywność w pracy jest ważna?
Asertywność w pracy jest niezwykle istotna zarówno z punktu widzenia pracownika, jak i jego pracodawcy. Dlatego też jest to cecha pożądana nie tylko na stanowiskach managerskich i wyższego szczebla, ale również u osób zajmujących nieco niższe pozycje w hierarchii firmy. Warto mieć świadomość, że szanowanie siebie i swojego czasu wpłynie dobrze na cały zespół. Dlatego asertywność w firmie jest ważnym elementem jej prawidłowego i zdrowego funkcjonowania. Dlaczego jest tak istotna?
- Pozwala wyznaczać granice – pracownicy, którzy są asertywni, z łatwością oddzielają swoje życie prywatne od zawodowego i nie łączą tych dwóch płaszczyzn. Dzięki temu są w stanie zaangażować się w stu procentach w każdą z nich.
- Stwarza przyjazne warunki pracy – w sytuacji kiedy zarówno managerowie, jak i inni pracownicy są asertywni, umieją jasno komunikować swoje potrzeby i wyznaczać cele, a także priorytety, każdy członek zespołu czuje się komfortowo. Wie wówczas, jak uniknąć nieporozumień i czego się od niego wymaga. Co więcej, asertywność związana jest również z komfortem proszenia o pomoc, ale również odmawianiem jej, jeżeli na przykład czujemy się przepracowani.
- Wpływa pozytywnie na komunikację w miejscu pracy – osoby, które są asertywne, zazwyczaj wyróżniają się swobodą w wyrażaniu swoich zarówno potrzeb, jak i obaw. Dzięki temu przepływ informacji w firmie jest znacznie lepszy niż w sytuacji kiedy każda osoba bałaby się wyrazić własne zdanie. Asertywność jest więc istotnym elementem wpływającym na atmosferę w pracy, a także skuteczną komunikację między członkami zespołu.
- Obniża stres związany z pracą – wbrew pozorom umiejętność wyznaczenia własnych granic i powiedzenia w niektórych sytuacjach “nie”, jest w stanie zredukować stres w miejscu pracy.
Pamiętajmy jednak, że asertywność w pracy nie jest równoznaczna z tym, aby być niekoleżańskim i leniwym. Jest to przede wszystkim troska umiejętność zachowania work-life balance poprzez stawianie jasnych granic.
Jak być asertywnym w pracy i nauczyć się stawiać granice, mówić o swoich potrzebach i odmawiać innym?
Asertywny pracownik zna swoje potrzeby, mocne strony możliwości i granice. Dlatego jeżeli mamy problem z tym, aby zdefiniować te elementy, wówczas powinniśmy najpierw popracować właśnie nad tą kwestią. Zastanówmy się, jakie są nasze mocne strony, ale także możliwości i umiejętności, dzięki temu łatwiej nam będzie wyznaczać granice w sytuacji kiedy będziemy czuli się przepracowani, zmęczeni lub też zdamy sobie sprawę z tego, że wymagania nam stawiane przekraczają nasze możliwości.
Kolejnym aspektem, nad którym musimy popracować, aby nauczyć się być asertywnym w pracy, jest umiejętność wyrażania własnego zdania. Jeżeli boimy się przedstawiać swoje pomysły czy też odmawiać, wówczas nigdy nie będziemy dobrze czuć się w naszym miejscu pracy. Dlatego aby nauczyć się mówić “nie” w sytuacji kiedy nie mamy na coś ochoty, nie mamy możliwości tego wykonać lub też wykracza to na przykład poza nasze kompetencje, powinniśmy zbudować pewność siebie. Wówczas spokojnie i bez agresji będziemy umieli odmówić współpracownikom lub przełożonym, oczywiście w ściśle określonych sytuacjach.
Pamiętajmy również że elementem asertywności jest słuchanie innych, a także szanowanie ich opinii. Dlatego nawet jeżeli nie zgadzamy się z ich zdaniem, powinniśmy wysłuchać tego, co inni mają do powiedzenia, a następnie kulturalnie wyrazić swoje zdanie.
Jak nauczyć się asertywności?
Zachowania asertywne z łatwością przychodzą zwłaszcza pewnym siebie osobom, które znają swoją wartość, granice i możliwości. Nie oznacza to jednak, że asertywności nie może nauczyć się również osoba o introwertycznym usposobieniu. Warto jednak na początku spróbować wdrożyć pewne asertywne zachowania. Zalicza się do nich:
- otwartość na rozmowę, ale też umiejętność słuchania innych osób,
- szanowanie praw i potrzeb innych ludzi,
- mówienie wprost o swoich potrzebach i uczuciach,
- używanie precyzyjnych i konkretnych słów, aby nasze komunikaty były jasne i zrozumiałe,
- nieignorowanie granic innych ludzi, ale jednocześnie nierezygnowanie ze swoich.
Pamiętajmy również, by nie bać się mówić “nie” w sytuacji kiedy na przykład ktoś chce nas przekonać do czegoś, na co się nie zgadzamy. Asertywność to umiejętność obrony swoich granic i nierezygnowania z własnych przekonań. Dlatego budując asertywny komunikat, warto opierać się na swoich uczuciach, faktach, skutkach, a także oczekiwaniach lub też prośbach.
Trening asertywności – asertywny komunikat i postawa
Trening asertywności, jak każde ćwiczenie po pewnym czasie przyniesie pozytywne rezultaty. Dlatego jeżeli mamy problem ze stawianiem granic, powinniśmy postarać się popracować nad tym kwestią. Obecnie takie ćwiczenia możemy wykonywać samodzielnie. Jednak jeśli czujemy, że naprawdę mamy trudności z odmawianiem, nie radzimy sobie z krytyką, jesteśmy zbyt mało stanowczy, przez co ludzie wchodzą nam wręcz na głowę, wówczas powinniśmy zastanowić się nad indywidualną pracą terapeutyczną z psychologiem bądź psychoterapeutą.
W wielu ośrodkach możemy skorzystać również z możliwości warsztatów czy treningów asertywności. Uczestnictwo w takich szkoleniach pozwoli nam rozwinąć swoje możliwości, zmniejszy ograniczenia, zwiększy szacunek do siebie i innych, ale też podniesie samoocenę i nauczy nas stawiać granice innym i nie ulegać manipulacji innych ludzi.
Niezależnie od tego czy zdecydujemy się na to, by skorzystać z pomocy psychologa lub psychoterapeuty, czy chcemy na własną rękę spróbować treningu asertywności, niezwykle istotna jest praktyka. Dlatego zachowania asertywne musimy ćwiczyć nie tylko w pracy, w relacjach ze współpracownikami, ale również w innych codziennych sytuacjach społecznych czy w relacjach z rodziną i bliskimi.
Jak zbudować asertywny komunikat w pracy i jaką przyjąć przy tym postawę? Przede wszystkim komunikując się z innymi, powinniśmy opierać się na odczuwanych emocjach oraz faktach, czyli sytuacji, która wywołała dane uczucia. Ważne jest, by w komunikacie znalazły się także skutki, czyli informacja dotycząca tego, co dane zachowanie powoduj. Żeby zbudować kompletny asertywny komunikat, powinniśmy zawrzeć z nim również nasze oczekiwania lub też prośbę. Przykładem asertywnego komunikatu w pracy może być:
“Jestem zmęczona, ponieważ wykonałam właśnie zadania przydzielone mi na cały tydzień. Muszę jeszcze skontaktować się z kilkoma klientami. Dlatego niestety w tym momencie nie mam czasu ani siły, by pomóc Ci w wykonaniu tego zadania. Jeżeli znajdę chwilę, to dam Ci znać. Myślę jednak, że lepiej będzie jeśli poszukasz osoby, która w tym momencie ma nieco więcej czasu.”
Techniki asertywności, które warto wykorzystać w miejscu pracy
W pracy możemy wykorzystać różne techniki asertywności, aby jednocześnie stanowczo wyrazić swoje zdanie, z drugiej jednak, by nie urazić współpracowników. Jakie metody asertywności warto wykorzystać? Zalicza się do nich:
- technikę zdartej płyty – polega ona na powtarzaniu odmowy tak długo, aż druga osoba zrozumie komunikat i przyjmie go do wiadomości.
- jasne komunikowanie swoich potrzeb – nie powinniśmy bać się tego, co powie druga osoba, jeżeli otwarcie zakomunikujemy jej swoje potrzeby czy uczuci, a także wskażemy ilość pracy, jaką mamy do wykonania,
- asertywne uznanie błędu – jest to ważna technika zwłaszcza dla managerów czy kierowników. Polega ona na przyznaniu się do błędu i wykazaniu chęci poprawy.
Zachowanie asertywne a relacje z innymi
Zwłaszcza osoby, które mają problem z tym, by stawiać granice, powinny zdawać sobie sprawę z tego, że asertywność i mówienie “nie”, wcale nie musi negatywnie wpływać na nasze relacje z innymi, ponieważ taka postawa nie jest wyrazem braku szacunku do drugiej osoby, lecz troski o własne dobre, samopoczucie i bezpieczeństwo. Dlatego mówiąc “nie” w stanowczy sposób, jednak nadal szanując drugą osobę, zauważymy, że inni ludzie będą nas traktować wręcz lepiej. Czasami współpracownicy kiedy zauważą, że staliśmy się asertywni, będą bardziej respektować nasze potrzeby.
Asertywność w pracy upraszcza też komunikację ze współpracownikami, minimalizuje konflikty wewnątrz zespołu. Zapobiega także manipulacjom zarówno ze strony szefów, współpracowników czy podwładnych. W pracy jednak pamiętajmy, by sposób, w jaki przekazujemy komunikaty współpracownikom, był stanowczy, lecz profesjonalny. Dlatego zwykłe ”nie” czasami może być odebrane jako nieco bezczelny komunikat. Jednak zwroty takie jak “postanowiłam”, “zdecydowałam” w połączeniu z informacją, dlaczego komuś odmawiamy, świetnie sprawdzają się w życiu zawodowym.
Może Cię również zainteresować: Jak być bardziej asertywnym nie tylko w pracy, ale i w rodzinie czy związku?
