Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, pracownicy mogą być zatrudnieni w firmie na podstawie nie tylko różnych typów umów, ale również systemów organizacji czasu pracy. Mimo że do najpopularniejszych należy podstawowy system pracy wyróżniający się wykonywaniem obowiązków przez 8 godzin dziennie przez 5 dni w tygodniu, a także równoważny, kiedy praca może być przedłużona do 12 godzin i zrównoważona krótszym czasem w innym dniu, to jednak wielu pracodawców ustala z pracownikiem czas niezbędny do wykonania powierzonych im zadań i zatrudnia ich na podstawie zadaniowego czasu pracy. Na temat tego alternatywnego systemu czasu pracy narosło wiele mitów i błędnych przekonań. Bez wątpienia jednak zastosowanie zadaniowego czasu pracy ma zarówno wady, jak i zalety. Czym jest zadaniowy czas pracy i na czym polega? Jak wprowadzić zadaniowy czas pracy? Podpowiadamy.
Zadaniowy czas pracy a Kodeks Pracy
Zawierając umowę o pracę, pracownik zobowiązuje się do wykonywania określonych zadań w wyznaczonym miejscu i czasie. Sposób określania tego ostatniego aspektu decyduje o tym, z jakim rodzajem systemu pracy mamy do czynienia. Kodeks Pracy, a dokładnie artykuł 128, definiuje czas pracy jako czas, w którym pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Z tego powodu zadaniowy czas pracy jest tylko jednym z systemu czasu pracy, z jakim mamy do czynienia w polskim prawie. Wśród systemów czasu pracy, jakie zgodnie z Kodeksem Pracy obowiązują w naszym kraju wymienia się:
- podstawowy – dotyczy pracy 8 godzin dziennie 5 dni w tygodniu,
- równoważny – gdy praca może być przedłużona do 12 godzin, lecz zrównoważona krótszym czasem wykonywania obowiązków w innym dniu,
- zadaniowy – gdy to pracodawca ustala z pracownikiem, jaki czas jest niezbędny do wykonania powierzonych mu obowiązków, lecz uwzględnia on przy tym normy Kodeksu Pracy,
- przerywany – ten tryb przewiduje jedną przerwę w ciągu doby, która jest nie krótsza niż 5 godzin i za którą pracownikowi należy się połowa wynagrodzenia za czas przestoju,
- skrócony – dotyczy pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych, którzy mogą liczyć na krótszy czas pracy,
- weekendowy – gdy praca świadczona jest tylko w piątki, soboty i niedziele oraz święta.
Zadaniowy czas pracy polega więc na rozliczeniu pracownika z wykonanych zadań, a nie ilości przepracowanych godzin. Można powiedzieć więc, że system ten opiera się przede wszystkim na efektywności, a także ilości obowiązków, a nie tak jak inne tryby organizacji czasu pracy, na ustaleniu sztywnych godzin przeprowadzania działań służbowych.
Czym jest system zadaniowego czasu pracy? Co oznacza zadaniowy czas pracy?
Wiele osób nie do końca zdaje sobie sprawę z tego, co oznacza zadaniowy czas pracy. Otóż wszelkie regulacje dotyczące tej formy organizacji czasu pracy znajdują się w artykule 140 Kodeksu Pracy. Zgodnie z jego zapisami w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy bądź jej organizacją czy miejscem wykonywania pracy, pracodawca może zaproponować pracownikowi system zadaniowego czasu pracy. Wówczas w porozumieniu z podwładnym ustala czas, który będzie niezbędny do wykonania powierzonych mu zadań. Pracodawca wówczas musi uwzględnić wymiar czasu wynikający z norm określonych w artykule 129. Normy definiowane przez ten przepis dotyczą wymiaru czasu pracy uwzględniającego 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającą czterech miesięcy.
Zadaniowy czas pracy Kodeks Pracy definiuje więc na jako czas pracy polegający na rozliczaniu pracownika z wykonywanych zadań, a nie ilości przeprowadzonych przepracowanych godzin. Opiera się on więc przede wszystkim na efektywności takiej osoby, a także ilości powierzonych jej obowiązków, w związku z czym nie ma on sztywnych ram czasowych. Jeśli więc pracownik zadaje sobie pytanie: co oznacza zadaniowy czas pracy, powinien wiedzieć, że jest to system polegający na tym, iż pracodawca przydziela pracownikowi konkretne zadania do wykonania, a ten samodzielnie planuje czas, który będzie mu potrzebny do ich realizacji. Warto jednak pamiętać, że w przypadku tej formy organizacji czasu pracy zarówno pracodawca, jak i pracownik, zanim jeszcze podejmą współpracę, muszą osiągnąć porozumienie co do czasu, który będzie potrzebny do wykonywania konkretnych zadań.
Może Cię zainteresować również: Najlepsze narzędzia do organizacji pracy
Zadaniowy czas pracy a nadgodziny
Jedną z kwestii, która jest dość problematyczna w przypadku zadaniowego czasu pracy, są nadgodziny ze względu na to, że ta forma organizacji czasu pracy nie przewiduje obowiązku ewidencjonowania godzin pracy. W związku z tym zadaniowy czas pracy a nadgodziny to kwestia, która wydaje się problematyczna. Warto jednak wiedzieć o tym, że lista obecności pracownika musi zawierać podpisy dokumentujące fakt świadczenia pracy w danym dniu, a także ewentualne nieobecności.
Jak jednak wygląda rozliczenie nadgodzin w zadaniowym czasu pracy? Przede wszystkim w tej kwestii powinniśmy porozumieć się z pracodawcą. Jeżeli obie strony ustalają, że określone zadanie wymaga na przykład więcej czasu niż zazwyczaj, to wówczas pracownik powinien precyzyjnie określić, ile godzin więcej potrzebuje na jego wykonanie. Jeżeli pracodawca nie będzie mógł oddać mu czasu wolnego, wówczas pracownik powinien otrzymać w takiej sytuacji wynagrodzenie za nadgodziny, czyli godziny nadliczbowe. Takie wynagrodzenie powinno być powiększone o stosowny dodatek 50% z tytułu przekroczenia normy dobowej oraz 100% z racji przekroczenia normy średniotygodniowej.
Zadaniowy czas pracy a godziny pracy. Zadaniowe czas pracy a ewidencja czasu pracy. Kto może pracować w zadaniowym czasie pracy?
Zadaniowy czas pracy to tryb, który może być wprowadzony tylko w pewnych przypadkach. Zgodnie z artykułem 140 Kodeksu Pracy, system zadaniowego czasu pracy można wprowadzić w sytuacjach uzasadnionych:
- rodzajem pracy,
- organizacją pracy,
- miejscem wykonywania pracy.
Najczęściej z takim trybem pracy mamy do czynienia w przypadku pracy koncepcyjnej, która wymaga wysiłku umysłowego i koncentracji. W związku z tym zadaniowy czas pracy sprawdza się u osób zatrudnionych na stanowiskach samodzielnych, których praca nie wymaga stałej współpracy z innymi pracownikami. Do takich zawodów należy na przykład:
- projektant,
- grafik,
- programista,
- dziennikarz,
- copywriter,
- przedstawiciel handlowy,
- agent nieruchomości.
Jak widać, stanowiska, na których zadaniowy czas pracy jest dobrym rozwiązaniem, związane są z twórczym wysiłkiem umysłowym lub zawodami, które wymagają spędzania dużej części czasu poza siedzibą firmy.
Zadaniowy czas pracy a wynagrodzenie
Kolejną kwestią, która nurtuje wiele osób zastanawiających się nad wdrożeniem systemu zadaniowego w firmie, jest ta dotycząca wynagrodzenia. Zadaniowy czas pracy a wynagrodzenie to jednak nie jest problematyczna kwestia ze względu na to, że może ono opierać się na stałej stawce miesięcznej, która będzie niezależna od liczby przepracowanych godzin. W niektórych przypadkach jednak osoby zatrudnione w formie zadaniowego czasu pracy mogą liczyć na wynagrodzenie uzależnione od realizacji ukończonych celów czy też ukończenia projektu. Niezależnie od tego, jaki rodzaj wynagrodzenia otrzymuje pracownik, musi być ono jednak jasno określone w umowie, podobnie jak inne kwestie, na przykład nadgodzin.
Zadaniowy czas pracy a ewidencja. Jak wygląda rozliczanie zadaniowego czasu pracy?
Zadaniowy czas pracy a ewidencja to jedna z kwestii istotnych zarówno dla pracowników, jak i pracodawców, którzy zastanawiają się nad wdrożeniem takiego rozwiązania. Warto mieć świadomość, że rozliczanie zadaniowego czasu pracy niesie ze sobą pewne wyzwania. Przede wszystkim w takim przypadku nie jest wymagana tradycyjna ewidencja godzin pracy, na przykład prowadzenie list obecności. Zamiast tego pracodawca może wykorzystywać system śledzenia postępów w realizacji projektu. Ze względu na to, że zadaniowy czas pracy często idzie w parze z pracą zdalną lub hybrydową, firma powinna utrzymywać regularny kontakt z pracownikiem zatrudniony w ten sposób.
Obecnie dostępnych jest wiele różnych metod i narzędzi pozwalających na śledzenie postępu prac i efektywności realizacji zadań. Pracownicy, którzy mają zadaniowy czas pracy, często są zobligowani do wypełniania prostych raportów lub też korzystania z platform zarządzania projektami i śledzenia postępów w ich realizacji, takich jak na przykład Asana czy Trello. Dzięki monitorowaniu postępów prac w ten sposób pracodawca wie, co już zostało wykonane i jest w stanie kontrolować czy jego pracownik działa efektywnie, czy też nie.
Zalety zadaniowego czasu pracy
Zadaniowy czas pracy przynosi pracownikom wiele korzyści. Takie rozwiązanie gwarantuje im dużą elastyczność, dzięki czemu mogą oni ustalić własny harmonogram wykonywania obowiązków. Bardzo często taki system stosowany jest w przypadku osób zatrudnionych w trybie home office, a więc tych, którzy nie muszą pojawiać się codziennie w siedzibie firmy. Takie rozwiązanie daje więc sporo niezależności i swobodę działania. Stosowanie systemu zadaniowego czasu pracy wpływa pozytywnie również na work-life balance pracowników. Dodatkowo przynosi ono pewne ułatwienia, ponieważ nie wymaga prowadzenia ewidencji czasu pracy. Osoby zatrudnione w ten sposób często są też bardziej wydajne i zmotywowane i potrafią lepiej zarządzać własnym czasem. To z kolei pozytywnie wpływa na funkcjonowanie całej firmy.
Wady zadaniowego czasu pracy
Mimo że system zadaniowego czasu pracy ma wiele zalet, to jednak rozwiązanie to nie jest pozbawione wad. Z perspektywy pracownika, główną jest trudność w udowodnieniu prawa do nadgodzin. Dodatkowo wady zadaniowego trybu pracy związane są z mniejszą kontrolą pracodawcy nad swoimi podwładnymi. Dlatego nie jest to system, który sprawdzi się w każdej firmie i na każdym stanowisku. Dodatkowo nie każda osoba nadaje się do wypełniania obowiązków w takim trybie. Pewną niedogodnością w przypadku zadaniowego trybu pracy jest również fakt, iż pełen efekt działań zarówno pracodawca, jak i pracownik, mogą zobaczyć dopiero po określonym czasie.
Jak wprowadzić zadaniowy czas pracy? PIP a zadaniowy czas pracy
Wprowadzenie zadaniowego systemu czasu pracy zgodnie z Kodeksem Pracy powinno nastąpić po porozumieniu z pracownikiem. Oznacza to więc, że musi on wyrazić zgodę na takie rozwiązanie, choć zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego, brak takiego porozumienia nie powoduje nieskuteczności ustanowienia zadaniowego czasu pracy. Z Kodeksu Pracy nie wynika bezpośrednio konieczność ustanowienia zapisów dotyczących zadaniowego czasu pracy w umowie o pracę. Jednak z uwagi na praktyczne aspekty, powinny się one znaleźć w takim dokumencie. Ważne jest, by w umowie o pracę, niezależnie od tego jaki wymiar czasu pracy dotyczy konkretnego pracownika, były ściśle określone zadania, jakie ma on do wykonania i jakich pracodawca ma prawo od niego oczekiwać w określonym czasie.
Pracodawca musi jednak pamiętać, by ustalać zadania na takim poziomie, aby ich wykonanie było możliwe w godzinach pracy, zgodnych z wymiarem zatrudnienia, ponieważ brak obowiązku ewidencjonowania czasu pracy nie oznacza, że pracownik będzie mógł pracować w czasie nadliczbowym. Nieodpłatne nadgodziny w zadaniowym czasie pracy stanowią istotne naruszenie przepisów o czasie pracy i w takim przypadku mogą zostać uznane za próbę wejścia przepisów i niewypłacanie wynagrodzenia za faktycznie wykonaną pracę, czym może zainteresować się Państwowa Inspekcja Pracy.
