Polki i Polacy pracują dużo więcej niż inni Europejczycy i są coraz bardziej zmęczeni ilością obowiązków zawodowych, które są im przypisywane, ciągłym stresem w pracy, a także niskimi wynagrodzeniami. Nic więc dziwnego, że idea czterodniowego dnia pracy, która coraz częściej jest podnoszona nie tylko przez polityków, ale także pracodawców to propozycja, którą żywo zainteresowanych jest wielu naszych rodaków. W Unii Europejskiej takie rozwiązania już wykorzystywane są w niektórych firmach. W Polsce, choć już niektóre przedsiębiorstwa wprowadziły czterodniowy tydzień pracy, to jednak stanowią one niewielki odsetek wszystkich firm. Czy 35-godzinny tydzień jest możliwy do wprowadzenia w Polsce, czy pozostaje jedynie w sferze marzeń, a także jakie to rozwiązanie ma wady i zalety? Podpowiadamy.
Polki i Polacy w czołówce najwięcej pracujących Europejczyków
Na podstawie danych z Eurostatu wynika, że Polki i Polacy spędzają znacznie więcej czasu na wykonywaniu obowiązków służbowych niż przeciętni Europejczycy. Więcej pracowali od nas jedynie Grecy. Według zestawienia Europejskiego Urzędu Statystycznego obywatele Unii Europejskiej w 2022 roku spędzali w pracy tygodniowo średnio 37,5 godziny, z kolei Polacy w ubiegłym roku wykonywali swoje obowiązki służbowe przez średnio 40,5 godziny tygodniowo, czyli o 3 dłużej niż wyniosła średnia europejska. Rocznie więc pracujemy blisko 150 godzin więcej niż średnia wskazana przez Eurostat. Gorzej wypadli od nas tylko Grecy, którzy pracowali tygodniowo jeszcze o pół godziny więcej. Obecnie wiadomo, że ponad 80% Polek i Polaków pracuje powyżej 40 godzin tygodniowo, co odbija się nie tylko na naszym zdrowiu fizycznym, ale także psychicznym i często również relacjach z rodziną i najbliższymi.
Badania pokazują, że Polki i Polacy są przepracowani, a na podstawie danych opublikowanych przez portal Pracuj.pl wynika, że aż 1/3 ankietowanych odczuwa przeładowanie codzienną pracą. Stres związany z wykonywaniem obowiązków służbowych, nadmiar pracy, a także zmęczenie to często pierwsze czynniki, które prowadzą do wypalenia zawodowego. Badanie opublikowane przez platformę Jobbli wykazało, że symptomy wypalenia zawodowego odczuwa aż 26% Polaków i Polek, co oznacza, że wśród Europejczyków jesteśmy narodem, który najczęściej zmaga się z objawami tego syndromu, który według WHO w istotny sposób wpływa na nasz stan zdrowia. W związku z tym, osoby zmagające się z wypaleniem zawodowym, mogą liczyć na otrzymanie zwolnienia lekarskiego z powodu objawów tej dolegliwości. Dlatego coraz więcej osób szukając life-work-balance decyduje się na zmianę pracy i jest zainteresowanych czterodniowym tygodniem pracy.
Czterodniowy tydzień pracy w Europie
Obecnie świadomość dotycząca negatywnego wpływu przepracowania nie tylko na zdrowie fizyczne, ale także psychiczne ludzi powoduje, że coraz więcej firm w Europie chcąc zadbać o komfort swoich pracowników, rozważa wprowadzenie czterodniowego tygodnia pracy. Takie możliwości testowane są już w Europie. Na przykład w Niemczech w mieście Wedel niedawno ogłoszono ustawowy czterodniowy tydzień pracy dla pracowników urzędu. W tym roku w Niemczech do pilotażowych półrocznych programów skracających tydzień pracy do 4 dni dołączyły aż 33 niemieckie firmy. Również w innych państwach, zarówno w Unii Europejskiej, jak i poza nią, rozważane są możliwości skrócenia czasu pracy. Na przykład w Szkocji zaproponowane zostało rozwiązanie, którego celem ma być zapewnienie równowagi między życiem osobistym i zawodowym pracownikom, polegające na przyznaniu im dodatkowego dnia wolnego w tygodniu.
Raport o czterodniowym dniu pracy grupy 4 Day Week Global
Dyskusja o wadach i zaletach czterodniowego dnia pracy już od wielu lat prowadzona jest nie tylko w Polsce, ale także w innych krajach, zarówno Unii Europejskiej, jak i pozostałych regionach świata. Z tego powodu zostało przeprowadzone badanie, którego celem było poznanie długoterminowych skutków wprowadzenia takiego rozwiązania. Eksperyment ten został przeprowadzony przez organizację 4 Day Week Global, która przez 18 miesięcy badała pracowników ze Stanów Zjednoczonych, Kanady, Wielkiej Brytanii, a także Irlandii, którzy otrzymywali jeden dodatkowy dzień płatny w tygodniu przy zachowaniu obciążenia pracą przewidywanego dla pięciodniowego tygodnia pracy.
Na podstawie raportu grupy 4 Day Week Global wynika, że pracownicy są w stanie wykonać taką samą liczbę zadań w ciągu 33-godzinnego tygodnia pracy, jak w przypadku 38-godzinnego tygodnia pracy. Co więcej, badanie to pokazało, że krótszy tydzień pracy powodował brak spadku wydajności i produktywności takich osób, a już po zaledwie 6 miesiącach pracy w takim systemie badani pracownicy odczuwali mniejsze zmęczenie i byli bardziej zadowoleni z wykonywanych przez siebie obowiązków. Co istotne, poprawiło się także ich zdrowie, zarówno to psychiczne, jak i fizyczne. Badania te były przeprowadzone w wielu różnych firmach – od agencji projektowych po producentów czy organizacje non-profit, a więc nie dotyczyły wyłącznie jednej grupy zawodowej.
Raport o czterodniowym dniu pracy wśród polskich pracowników
W Polsce również zostały przeprowadzone badania dotyczące czterodniowego tygodnia pracy. Nie obejmowały one jednak wprowadzenia takiego rozwiązania, lecz wywiad i ankiety dla osób zatrudnionych w różnych branżach. Zostały one wykonane przez grupę ManPower Group i ich wyniki są jednoznaczne. 73% pracujących osób chciałoby skrócenia tygodnia pracy z 5 do 4 dni. Co istotne, z zachowaniem wypłaty otrzymywanej przy pięciodniowym tygodniu pracy. Respondenci chcieliby również decydować o tym, w jakich godzinach pracują, a także mieć dłuższy urlop. Czterodniowy tydzień pracy z kolei według ich odpowiedzi pozwoliłby im spędzić więcej czasu ze swoimi przyjaciółmi, a także rodziną i znaleźć chwilę na odpoczynek i regenerację. Jednym słowem, jeden dodatkowy dzień wolnego w tygodniu, pozwoliłby Polkom i Polakom lepiej zadbać o siebie i swoje otoczenie.
Czy Polki i Polacy mają szansę na czterodniowy tydzień pracy?
Czterodniowy tydzień pracy to marzenie wielu Polek i Polaków, a przede wszystkim temat poruszany także przez polityków, niestety jednak najczęściej w kontekście obietnic składanych podczas kampanii wyborczych. Choć funkcjonują już firmy nie tylko w innych regionach świata, ale również w Polsce, które decydują się na wprowadzenie takiego rozwiązania, to jednak zdecydowana większość przedsiębiorstw pozostaje przy konwencjonalnym pięciodniowym czasie pracy i nic nie wskazuje na to, by ten trend mógł się zmienić we wszystkich sektorach. Nie oznacza to jednak, że jeden dodatkowy dzień wolny tygodniowo pozostaje jedynie w sferze marzeń pracownika każdej branży, ponieważ w niektórych sektorach wprowadzenie tego rozwiązania jest bardzo prawdopodobne. Mowa tutaj przede wszystkim o branży IT, ale także sektorze finansowym, ubezpieczeniowym, doradztwa czy branży nowoczesnych usług.
Czterodniowy tydzień pracy w świetle Kodeksu Pracy
Wiele osób zastanawia się, czy czterodniowy tydzień pracy jest możliwy do zrealizowania wobec obecnie obowiązujących przepisów. Otóż Kodeks Pracy nie zabrania takiego rozwiązania. Istnieje nawet system skróconego tygodnia pracy, zgodnie z którym obowiązki zawodowe pracownicy świadczą przez cztery dni w tygodniu, lecz z wydłużonym dobowym systemem pracy. Jest to rozwiązanie stosowane w ramach indywidualnego systemu czasu pracy lub zadaniowego systemu czasu pracy. Z takich zapisów jednak najczęściej korzystają osoby realizujące obowiązki właśnie według zadaniowego systemu czasu pracy. Takie osoby na przykład pracują przez 10 godzin dziennie przez 4 dni, dzięki czemu piąty dzień mają wolny. Ich system pracy jednak mimo czterodniowego trybu nadal obejmuje 40 godzin wykonywania obowiązków służbowych tygodniowo, tylko podzielonych w inny sposób niż ma to miejsce w przypadku standardowego, ośmiogodzinnego tygodnia pracy.
Wady i zalety czterodniowego tygodnia pracy
Chociaż czterodniowy tydzień pracy to marzenie wielu Polek i Polaków, które bez wątpienia ma wiele zalet, to jednak nie jest pozbawione wad. Wyniki niektórych badań pokazywały, że pewna grupa pracowników miała problem z wykonaniem wszystkich powierzonych im obowiązków, które standardowo musieliby ukończyć w ramach pięciodniowego tygodnia pracy, w krótszym czasie obejmującym jedynie 4 dni. W większości przypadków jednak badania pokazały, że pracownicy są w stanie skrócić swój średni czas pracy do 34 godzin tygodniowo i wykonać wszystkie powieszone im obowiązki, ponieważ eliminują wówczas pewne nieefektywności, które towarzyszą im w dłuższym tygodniu pracy.
Do zalet czterodniowego tygodnia pracy wymienionych przez respondentów zatrudnionych przez pewien czas w ten sposób, można zaliczyć doświadczenie mniejszego wypalenia zawodowego, poprawę zadowolenia z pracy, a także poprawę samopoczucia fizycznego i psychicznego, a więc szeroko pojętego zdrowia pracowników. Wśród korzyści w wprowadzenia czterodniowego tygodnia pracy wymienia się zwiększenie produktywności i wydajności pracowników, oszczędność o około 23% miesięcznych kosztów energii pokrywanych przez firmę, a także lepszą równowagę między życiem zawodowym i prywatnym Polek i Polaków.
Czy czterodniowy tydzień pracy jest dla każdego?
Niektórzy zastanawiają się, czy czterodniowy tydzień pracy jest możliwy do wprowadzenia we wszystkich branżach i sektorach, nawet w dalszej przyszłości. Obecnie odpowiedź na to pytanie jest negatywna. Skrócenie tygodnia pracy, zwłaszcza dla sfery usług publicznych, głównie dla ochrony zdrowia przy obecnym braku lekarzy, pielęgniarek i już kiepskim dostępie do służby zdrowia, mogłoby wręcz zagrażać bezpieczeństwu zdrowotnemu obywateli. Z tego powodu w sektorze ochrony zdrowia czterodniowy tydzień pracy jeszcze przez długi czas będzie niemożliwy do wprowadzenia. W sektorze przemysłowym, budownictwie czy handlu również wdrożenie tego rozwiązania obecnie byłoby dość problematyczne.
Obecnie czterodniowy tydzień pracy nie jest możliwy do wprowadzenia powszechnie. Mimo że według badania „Barometr Polskiego Rynku Pracy” co trzeci Polski pracownik chciałby, aby jego firma wprowadziła czterodniowy tydzień pracy, to jednak większość polskich przedsiębiorstw nadal pozostaje przy konwencjonalnym trybie pięciodniowym i nie rozważa takich zmian. Od pewnego czasu jednak dyskusja na temat takiego rozwiązania rozpoczęła się od nowa ze względu na to, że jedna z partii w kampanii wyborczej podniosła postulat wprowadzenia 35-godzinnego trybu pracy. Coraz więcej firm zauważa jednak potrzebę skrócenia czasu wykonywanych przez ich pracowników obowiązków, dlatego na przykład w piątki pracują nieco krócej.
